Để lưu trữ và quản lý tiền điện tử của mình an toàn trong thế giới số hóa đầy rủi ro, giới đầu tư crypto khuyên bạn nên lựa chọn một chiếc ví đạt tiêu chuẩn BIP39 để khôi phục khóa trong trường hợp bị mất ví/ví hư hỏng.
Vậy tiêu chuẩn BIP39 là gì? Cách thức tạo mã khôi phục của nó ra sao? Và cần làm gì để phục hồi tiền khi mất ví? Hãy cùng BitcoinVN Shop tìm hiểu nhé!
Ví đạt tiêu chuẩn BIP39 là gì?
BIP (Bitcoin Improvement Proposal) là các đề xuất cải tiến Bitcoin, bao gồm cả cách thức lưu trữ như ví. Một trong các tính năng nổi bật của BIP39 là sử dụng seed phrase để phục hồi ví và tiền của bạn khi cần thiết.
Theo đó, khi thiết lập các dòng ví mới đạt chuẩn BIP39, ví của bạn sẽ hướng dẫn bạn tạo seed phrase 12-24 từ để khôi phục khóa riêng tư trên một thiết bị khác, phòng trường hợp bạn làm mất ví hoặc ví cứng bị hư hỏng.
Các yếu tố khác
Ngoài seed phrase, khi sử dụng ví đạt chuẩn BIP39, bạn chú ý ghi lại một số thông tin sau để phục vụ cho việc khôi phục ví trong tương lai, bao gồm:
Đường dẫn phát sinh (derivation path) như BIP44, BIP49, và BIP84,
Loại tiền bạn đang lưu trữ (ví dụ: bitcoin, ethereum, v.v.).
Một ví tốt cần có tài liệu rõ ràng về các tiêu chuẩn BIP, đường dẫn phát sinh và quy trình khôi phục để người dùng có thể khôi phục tài sản thành công trên ví khác khi cần.
Danh sách ví đạt tiêu chuẩn BIP39
Dưới đây là danh sách của một số ví cứng và phần mềm phổ biến không chỉ sử dụng tiêu chuẩn BIP39 mà còn cung cấp tài liệu đầy đủ để giúp bạn khôi phục khi cần.
Danh sách ví phần cứng đạt chuẩn BIP39
| Ví phần cứng | BIP39 | Hỗ trợ phục hồi | Đường dẫn phát sinh |
| Trezor | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Ledger | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Coldcard | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Bitbox | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| SeedSigner | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
Danh sách ví phần mềm đạt chuẩn BIP39
| Ví phần mềm | BIP39 | Hỗ trợ phục hồi | Đường dẫn phát sinh |
| Exodus | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Mycelium | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Samourai | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Coinomi | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| BlueWallet | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Wasabi | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Phoenix | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Trust | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Metamask | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
| Blockstream Green (SingleSig) | Tài liệu BIP39 | ✔️ | Tài liệu |
Danh sách từ vựng trong BIP39 để tạo ra các khóa
Mnemonic phrase (cụm từ ghi nhớ) của bạn không phải là các từ ngẫu nhiên. Chúng được chọn từ danh sách từ vựng BIP39 gồm 2048 từ. Khi bạn khởi động ví lần đầu, các ví tuân thủ tiêu chuẩn BIP39 sẽ lấy word phrase 12-24 từ trong danh sách này để cung cấp cho bạn.
Trong danh sách này, 4 chữ cái đầu tiên của mỗi từ là duy nhất.
Để rõ hơn về “duy nhất” chúng ta chỉ quan tâm đến 4 chữ cái đầu . Ví dụ, từ “apple,” “appl” không xuất hiện ở bất kỳ nơi nào khác trong danh sách từ vựng BIP39.
Nếu từ chỉ có 3 chữ cái, thì không có chữ cái thứ 4. Ví dụ, từ “add,” không có chữ cái nào sau đó, nên phải là từ “add”. Từ “addict” có trong danh sách từ vựng BIP39, nhưng bạn sẽ sử dụng “addi” cho “addict”.
Nói cách khác, không có 2 từ nào trong danh sách này có 4 ký tự đầu tiên giống nhau.
Điều đó có nghĩa là: nếu bạn có 4 ký tự đầu tiên, bạn có thể biết phần còn lại của từ bằng cách tìm kiếm các 4 ký tự đầu tiên đó trong danh sách từ vựng BIP39. Một số ví thậm chí sẽ tự động điền vào phần còn lại của từ sau khi bạn nhập 4 ký tự đầu tiên.
Cách khôi phục ví đạt chuẩn BIP39
Hãy nhớ, tiền của bạn không lưu trữ trên ví. Chúng được lưu trữ trên mạng blockchain và có thể truy cập bằng seed phrase của bạn. Ví của bạn chỉ lưu trữ “quyền truy cập” đến tiền của bạn chứ không phải lưu trữ trực tiếp tiền của bạn.
Nếu bạn đang khôi phục ví hiện có, phần mềm ví sẽ hỏi bạn về seed phrase. Bạn chỉ cần nhập seed phrase hiện có của bạn và tiền của bạn sẽ được khôi phục.
BIP39 không đủ để khôi phục tiền của bạn
Thật không may, một ví hỗ trợ mnemonic phrases BIP39 không có nghĩa là nó có thể khôi phục lại tiền của bạn. Đó chỉ là một phần của yêu cầu.
BIP39 giúp ví “đọc” seed phrase, nhưng cũng cần “tìm” coin bằng seed phrase 12-24 từ và “nhận biết” coin bạn đang cố tìm.
Khi bạn nhập một seed phrase hiện có, bạn cần biết về một ví tương thích:
- Nó hỗ trợ cấu trúc mà seed phrase được tạo ra ban đầu (tức là định dạng seed phrase, ví dụ BIP39)
- Các đường dẫn phát sinh mà nó hỗ trợ (tức là khả năng tìm thấy đồng tiền của bạn)
- Các đồng tiền mà nó hỗ trợ (ví dụ: bitcoin, ethereum, v.v.)
Để hiểu rõ hơn về điều này, hãy bắt đầu tìm hiểu về cái gọi là một “ví” thực sự là gì.
Ví xác định phân cấp
Ví của bạn là một chuỗi số (dùng để “lưu trữ” tiền điện tử) bắt đầu từ một số ngẫu nhiên duy nhất. Số ngẫu nhiên đó có thể biến đổi thành nhiều số khác (qua toán học), tạo ra một tập hợp các số. Những số này có thể được liên kết với coin bằng cách gửi tiền vào chúng. Đó chính là địa chỉ của bạn.
Hãy tưởng tượng ví của bạn như một cây. Seed phrase là công thức bí mật để tạo ra các dãy từ cho các phần của cây.
BIP39 là “ngôn ngữ” chứa công thức đó để đọc.
Bắt đầu từ dãy từ gốc, cây có thân, các cành có tên (cành 1, cành 2, cành 3, v.v.), và cành con (cành 1-1, cành 1-2, v.v.). Các cành con cũng có cành con khác, và tiền điện tử của bạn được lưu trữ ở các “lá” cuối cùng (đây chính là địa chỉ của bạn).
Đường Dẫn Phát Sinh
Để tìm coin của bạn trong ví, bạn cần một loại “bản đồ” gọi là đường dẫn phát sinh. Đường dẫn phát sinh này chỉ cho ví cách tìm coin và nó được mô tả trong Đề xuất Cải tiến Bitcoin (BIP).
Các đường dẫn phát sinh phổ biến nhất được mô tả trong BIP44, BIP49 và BIP84.
Một đường dẫn phát sinh có một cách đánh dấu cụ thể, trong đó mỗi cấp bậc được đánh dấu bằng dấu “/” bắt đầu bằng m:
m / Mục đích’ / Loại Đồng’ / Tài khoản’ / Thay đổi / Địa chỉ
Ví của bạn phải hỗ trợ đường dẫn phát sinh mà bạn đã sử dụng để lưu trữ đồng tiền của bạn.
Việc hỗ trợ một đường dẫn phát sinh cụ thể nên được tài liệu hoặc trang web của ví đề cập đến.
Nếu ví khác không hỗ trợ đường dẫn phát sinh mà ví ban đầu của bạn đã sử dụng, coin của bạn không bị mất, chỉ là bạn không thể truy cập chúng (vì ví không biết cách tìm kiếm chúng!).
Hỗ trợ coin
Không phải tất cả các ví đều hỗ trợ tất cả các loại tiền điện tử.
Ví của bạn không chỉ phải biết cách tìm coin của bạn mà còn phải hỗ trợ coin bạn đang cố tìm.
Ví dụ, ví của bạn có thể lưu trữ các loại coin như: BTC, ETH, USDC, XRP, USDT,..
Việc hỗ trợ coin nên được đề cập rõ trong tài liệu hoặc trên trang web của nhà phát triển ví. Nếu ví không hỗ trợ cụ thể loại tiền điện tử nào, đừng lo, tiền của bạn vẫn còn và bạn chỉ cần tìm một ví khác hỗ trợ nó để truy cập.
Tiêu chuẩn bổ sung
Có các tiêu chuẩn khác nhau như:
- Lightning Network Daemon (AEZeed): Nếu bạn đang sử dụng ví Lightning Network Daemon, nó sử dụng một hệ thống seed khác biệt được gọi là AEZeed.
- Electrum: Nếu bạn đang sử dụng ví Electrum, nó cũng sử dụng một hệ thống seed độc đáo.
- Satoshi Labs Improvement Proposal (SLIP 39): Nếu bạn đang sử dụng Trezor (Công ty mẹ là Satoshi Labs), họ sử dụng tiêu chuẩn seed độc đáo là Shamir Secret Shares, gọi là SLIP 39.
Đối với những tiêu chuẩn độc đáo này, chúng chỉ có thể được khôi phục trên các ví hỗ trợ tiêu chuẩn đó. Nếu ví của bạn không “hiểu” cách seed phrase của bạn được tạo ra, thì nó cũng sẽ không hiểu cách khôi phục nó.
Nguồn: BLOCKPLATE
