Hợp đồng tương lai là gì? Phân tích ưu – nhược điểm và cách kiếm tiền

Hợp đồng tương lai không chỉ là một thỏa thuận mua bán trong tương lai, mà còn là chìa khóa để phòng ngừa rủi ro và tận dụng biến động giá cả. Vậy hợp đồng tương lai là gì? hoạt động ra sao và vì sao nó lại quan trọng trong giao dịch? Hãy cùng BitcoinVN News khám phá nhé!

Hợp đồng tương lai là gì?

Hợp đồng tương lai (Future Contract) là một thỏa thuận mua hoặc bán một loại tài sản (hàng hóa, cổ phiếu, chỉ số, tiền tệ…) tại một thời điểm xác định trong tương lai với mức giá đã thỏa thuận trước.

Khi hợp đồng đáo hạn, người mua có nghĩa vụ mua và nhận tài sản cơ sở, trong khi người bán phải cung cấp và giao tài sản theo thỏa thuận. 

Tài sản cơ sở của hợp đồng tương lai có thể là hàng hóa vật lý hoặc công cụ tài chính. Các hợp đồng này quy định rõ số lượng tài sản và được tiêu chuẩn hóa để giao dịch dễ dàng trên sàn. Chúng thường được sử dụng để phòng ngừa rủi ro hoặc đầu cơ giá cả.

Hiện nay, hợp đồng tương lai được giao dịch rộng rãi trên nhiều loại tài sản, bao gồm nông sản, gia súc, năng lượng, tiền tệ và chứng khoán. Tại Hoa Kỳ, loại hợp đồng này được quản lý bởi Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC) nhằm đảm bảo tính minh bạch và ổn định của thị trường.

Đặc điểm của hợp đồng tương lai là gì?

1. Niêm yết trên sàn giao dịch: Hợp đồng tương lai được giao dịch công khai trên các sàn giao dịch có quy định cụ thể.
   
2. Tiêu chuẩn hóa: Các yếu tố như khối lượng, ngày đáo hạn, phương thức thanh toán đều được quy định trước.
   
3. Có cơ chế ký quỹ: Người tham gia phải đặt một khoản ký quỹ ban đầu để đảm bảo khả năng thực hiện hợp đồng.
   
4. Tính đòn bẩy cao: Chỉ cần ký quỹ một phần giá trị hợp đồng, nhưng có thể giao dịch với số vốn lớn hơn.
   
5. Có thể thanh toán trước thời hạn: Nhà đầu tư không nhất thiết phải giữ hợp đồng đến ngày đáo hạn mà có thể đóng vị thế trước đó.

Cơ chế hoạt động của hợp đồng tương lai

Giả sử một nhà sản xuất dầu dự kiến khai thác một triệu thùng dầu trong một năm tới. Hiện tại, giá dầu là 75 USD/thùng, nhưng trong tương lai, giá có thể biến động mạnh. Nếu lo ngại giá giảm, nhà sản xuất có thể sử dụng hợp đồng tương lai để chốt giá bán trước, đảm bảo mức 75 USD/thùng.

Giá hợp đồng tương lai được tính toán dựa trên nhiều yếu tố như giá hiện tại, lãi suất, thời gian đáo hạn và chi phí lưu trữ. Giả sử hợp đồng tương lai dầu có thời hạn một năm được định giá 78 USD/thùng. Nếu ký hợp đồng này, nhà sản xuất cam kết giao 1 triệu thùng dầu sau một năm và sẽ nhận 78 triệu USD, bất kể giá thị trường lúc đó thế nào.

Hợp đồng tương lai được tiêu chuẩn hóa. Ví dụ, trên sàn Chicago Mercantile Exchange (CME), mỗi hợp đồng dầu tương lai tương ứng với 1.000 thùng dầu. Để chốt giá cho một triệu thùng, cần mua hoặc bán 1.000 hợp đồng.

Thị trường hợp đồng tương lai được giám sát bởi Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC), cơ quan liên bang của Mỹ, nhằm đảm bảo tính minh bạch và ngăn chặn gian lận trong giao dịch.

Ưu – nhược điểm của hợp đồng tương lai

Ưu điểm

• Các nhà đầu tư có thể sử dụng hợp đồng tương lai để suy đoán về hướng giá của tài sản cơ bản.
• Các công ty có thể bảo hiểm giá nguyên liệu thô hoặc sản phẩm mà họ bán để bảo vệ khỏi những biến động giá bất lợi.
• Hợp đồng tương lai có thể chỉ yêu cầu đặt cọc một phần nhỏ số tiền hợp đồng với nhà môi giới.

Nhược điểm

• Các nhà đầu tư có rủi ro rằng họ có thể mất nhiều hơn số tiền ký quỹ ban đầu vì hợp đồng tương lai sử dụng đòn bẩy.
• Đầu tư vào một hợp đồng tương lai có thể khiến một công ty đã mạo hiểm bỏ lỡ các biến động giá có lợi.
• Ký quỹ có thể là một con dao hai lưỡi, có nghĩa là lợi nhuận được tăng lên nhưng lỗ cũng vậy.

Ứng dụng của Hợp đồng tương lai là gì?

Phòng ngừa rủi ro (Hedging)

Các nhà sản xuất và người mua sử dụng hợp đồng tương lai để cố định giá bán hoặc mua hàng hóa, giúp giảm rủi ro do biến động giá thị trường. Trong thị trường tiền điện tử, hợp đồng tương lai được sử dụng để phòng ngừa rủi ro biến động giá. Các nhà đầu tư hoặc công ty nắm giữ lượng lớn tiền điện tử có thể sử dụng hợp đồng tương lai để bảo vệ tài sản khỏi những biến động bất lợi. 

Ví dụ, một thợ đào Bitcoin có thể bán hợp đồng tương lai Bitcoin để chốt giá bán trước, tránh rủi ro khi giá Bitcoin giảm. Tương tự, một quỹ đầu tư nắm giữ Bitcoin có thể sử dụng hợp đồng tương lai để giảm thiểu tổn thất nếu thị trường suy giảm, giúp quản lý rủi ro hiệu quả hơn.

Hỗ trợ đầu cơ (Speculation)

Hợp đồng tương lai trong tiền điện tử cho phép nhà đầu cơ kiếm lợi nhuận từ biến động giá mà không cần nắm giữ tài sản thực. Nhà giao dịch có thể đặt lệnh mua (long) nếu dự đoán giá sẽ tăng hoặc bán khống (short) nếu kỳ vọng giá giảm. 

Ví dụ, nếu một nhà giao dịch tin rằng giá Bitcoin sẽ tăng, họ có thể mua hợp đồng tương lai Bitcoin và bán khi giá tăng để thu lợi nhuận. Ngược lại, nếu dự đoán giá giảm, họ có thể bán khống hợp đồng để kiếm lời khi giá giảm. Nhờ đòn bẩy tài chính, hợp đồng tương lai giúp nhà đầu cơ tối đa hóa lợi nhuận, nhưng cũng đi kèm với rủi ro cao.

6 loại hợp đồng tương lai phổ biến

Hợp đồng tương lai có thể được sử dụng để ấn định giá cho bất kỳ loại hàng hóa hay tài sản nào, miễn là có thị trường đủ lớn cho nó. Dưới đây là một số loại hợp đồng tương lai phổ biến:

• Hợp đồng tương lai nông sản: Đây là loại hợp đồng tương lai đầu tiên được giao dịch trên các sàn như Chicago Mercantile Exchange. Ngoài ngũ cốc, còn có hợp đồng tương lai cho bông, gỗ, sữa, cà phê, đường và gia súc.
• Hợp đồng tương lai năng lượng: Giao dịch các sản phẩm năng lượng phổ biến như dầu thô và khí tự nhiên.
• Hợp đồng tương lai kim loại: Bao gồm các kim loại công nghiệp như vàng, thép và đồng.
• Hợp đồng tương lai tiền tệ: Giúp nhà đầu tư tiếp cận với biến động tỷ giá hối đoái và lãi suất của các đồng tiền quốc gia.
• Hợp đồng tương lai tài chính: Giao dịch dựa trên giá trị tương lai của chứng khoán hoặc chỉ số, như S&P 500, Nasdaq. Ngoài ra, còn có hợp đồng tương lai cho các sản phẩm nợ như trái phiếu Kho bạc Mỹ và trái phiếu BOBL của Đức.
• Hợp đồng tương lai tiền điện tử: Cho phép nhà đầu tư giao dịch dựa trên giá trị tương lai của tiền điện tử như Bitcoin, Ethereum và các tài sản kỹ thuật số khác. Đây là công cụ phổ biến để đầu cơ và phòng ngừa rủi ro trước biến động mạnh của thị trường tiền điện tử.

Điểm khác biệt giữa hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai là gì?

Hợp đồng tương lai có nhiều điểm tương đồng với hợp đồng kỳ hạn, trong đó người mua và người bán thỏa thuận về giá cả và số lượng hàng hóa để giao dịch vào một thời điểm trong tương lai. Cả hai loại hợp đồng này đều có thể được sử dụng cho mục đích đầu cơ hoặc phòng ngừa rủi ro. Tuy nhiên, có một số khác biệt quan trọng:

Hợp đồng tương lai có thể giao dịch trước khi hết hạn

Nhà đầu tư không cần mua hay bán tài sản thực tế mà chỉ cần giao dịch hợp đồng tương lai để kiếm lời từ biến động giá. Ví dụ, một nhà giao dịch không cần nhận 1.000 thùng dầu mà chỉ cần mua hợp đồng tương lai dầu để đầu cơ giá dầu lên hoặc xuống.

Hợp đồng tương lai có thể được mua và bán bất cứ lúc nào trước khi hết hạn. Một số hợp đồng thường đáo hạn vào thứ Sáu tuần thứ ba của tháng, nhưng thời gian có thể khác nhau, nên cần kiểm tra trước khi giao dịch.

Ví dụ

• Vào tháng 1, hợp đồng tương lai dầu đáo hạn vào tháng 4 đang có giá 55 USD/thùng.
• Nhà giao dịch dự đoán giá dầu sẽ tăng nên mua hợp đồng này, kiểm soát 1.000 thùng dầu.
• Nhưng họ không cần trả ngay 55.000 USD (55 USD x 1.000 thùng), mà chỉ cần đặt cọc (ký quỹ) một khoản tiền nhỏ, thường vài nghìn USD.

Sau đó, giá dầu thay đổi:

• Nếu giá tăng lên 60 USD/thùng, nhà giao dịch bán hợp đồng và lời 5.000 USD [(60 – 55) x 1.000].
• Nếu giá giảm xuống 50 USD/thùng, họ đóng vị thế và lỗ 5.000 USD [(50 – 55) x 1.000].

Nếu giá đi ngược dự đoán, khoản lỗ sẽ tăng. Nếu lỗ quá nhiều, sàn môi giới yêu cầu nhà giao dịch nạp thêm tiền để duy trì vị thế (gọi là “ký quỹ duy trì”). Nếu không nạp thêm, sàn có thể tự động đóng vị thế của bạn để hạn chế rủi ro.

Nói đơn giản, giao dịch hợp đồng tương lai giúp nhà đầu tư kiếm lợi nhuận từ biến động giá mà không cần mua tài sản thực tế, nhưng cũng có rủi ro thua lỗ nếu giá đi ngược dự đoán.

Câu hỏi thường gặp về chủ đề “hợp đồng tương lai là gì?”

Vì sao gọi là hợp đồng tương lai?

Vì người mua và người bán thỏa thuận một mức giá hôm nay cho một tài sản sẽ được giao dịch trong tương lai.

Hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn có giống nhau không?

Cả hai đều là công cụ phái sinh, nhưng hợp đồng tương lai được giao dịch trên sàn, có quy định rõ ràng và minh bạch. Trong khi đó, hợp đồng kỳ hạn là thỏa thuận riêng (OTC) giữa hai bên, có thể tùy chỉnh theo nhu cầu.

Điều gì xảy ra khi hợp đồng tương lai đáo hạn?

Nếu không đóng vị thế trước khi hết hạn, bên bán phải giao tài sản cho bên mua. Tuy nhiên, đa số hợp đồng được thanh toán bằng tiền mặt thay vì giao hàng thực tế. Nếu là hợp đồng giao hàng, người giữ hợp đồng phải chịu chi phí lưu kho, vận chuyển và bảo hiểm.

Ai sử dụng hợp đồng tương lai?

• Nhà đầu cơ: Đặt cược vào biến động giá để kiếm lời.
• Nhà đầu tư an toàn: Sử dụng hợp đồng tương lai để cố định giá, giảm rủi ro do biến động thị trường.
• Nhà kinh doanh chênh lệch giá: Kiếm lợi nhuận từ sự chênh lệch giá giữa các thị trường.

Làm sao để giao dịch hợp đồng tương lai?

Bạn cần tài khoản ký quỹ và được sàn môi giới chấp thuận. Nhà giao dịch tại Mỹ có thể giao dịch hợp đồng tương lai trên các sàn như CME, ICE Futures U.S., hoặc CBOE Futures Exchange.

Kết luận

Hợp đồng tương lai là một công cụ tài chính quan trọng, được sử dụng để phòng ngừa rủi ro, đầu cơ và kinh doanh chênh lệch giá. Với tính tiêu chuẩn hóa và khả năng giao dịch trên các sàn lớn, hợp đồng tương lai giúp nhà đầu tư kiểm soát rủi ro và tận dụng cơ hội từ biến động giá. Việc hiểu rõ hợp đồng tương lai là gì? và cách vận hành của nó sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định giao dịch hiệu quả hơn.

Nguồn: Investopedia