Chỉ với một “thay đổi nhỏ” trong cấu trúc giao dịch, Bitcoin đã giúp phí rẻ hơn, tốc độ nhanh hơn và cả những mạng lưới thanh toán chớp nhoáng như Lightning Network? Hãy cùng khám phá SegWit là gì và tại sao nó lại quan trọng đối với Bitcoin trong bài viết này nhé!
SegWit là gì?
Segregated Witness (SegWit) là một bản nâng cấp quan trọng của Bitcoin được ra mắt vào năm 2017. Nó giúp Bitcoin chạy nhanh hơn và an toàn hơn bằng cách thay đổi cách lưu trữ thông tin giao dịch.
Cụ thể, trước khi có SegWit, chữ ký phê duyệt giao dịch Bitcoin có thể bị thay đổi mà không ảnh hưởng đến giao dịch. Điều này có nghĩa là: mỗi lần đổi chữ ký là một lần mạng hiểu nhầm là nhiều giao dịch khác nhau. Đây là nguyên nhân khiến mạng Bitcoin dần quá tải.
Để giải quyết vấn đề này, SegWit chia giao dịch thành 2 phần: phần chính chứa thông tin người gửi và người nhận, còn phần chữ ký (witness) được tách riêng và đặt ở cuối khối. Đảm bảo mỗi giao dịch chỉ có 1 mã định danh duy nhất & không thể thay đổi.
Nhờ vậy, Bitcoin có thể xử lý nhiều giao dịch hơn trong mỗi khối, giảm thời gian chờ xác nhận. Điều này cũng mở ra cơ hội cho các công nghệ mới như Lightning Network và hợp đồng thông minh trong tương lai.
SegWit được phát triển bởi Pieter Wuille, Eric Lombrozo và Johnson Lau. Wuille cũng là đồng sáng lập công ty Blockstream.
Quá trình phát hiện vấn đề của mạng Bitcoin & cách mà SegWit xử lý
Phát hiện vấn đề
Khi một người dùng gửi Bitcoin cho người khác, cần hai loại thông tin: địa chỉ công khai (public address) và khóa riêng tư (private key).
- Địa chỉ công khai là định danh số mà cả mạng đều có thể thấy, dùng để nhận/gửi Bitcoin.
- Khóa riêng tư là bí mật, dùng để xác nhận quyền sở hữu địa chỉ công khai.
Khi người dùng gửi Bitcoin, họ phát đi yêu cầu gồm: địa chỉ công khai, số lượng Bitcoin gửi và một khoản phí cho thợ đào. Thợ đào mã hóa thông tin này và tạo mã định danh giao dịch (transaction ID). Giao dịch được đưa vào hàng đợi và khi một khối mới được tạo, các giao dịch sẽ được thêm vào theo thứ tự ưu tiên.
Khối chỉ được xác nhận và thêm vào blockchain khi hơn 50% các nút trong mạng đồng ý giao dịch hợp lệ. Tuy nhiên, trong mỗi giao dịch có phần chữ ký số (digital signature) chiếm nhiều dung lượng, khiến số lượng giao dịch trong mỗi khối bị giới hạn.
Khi số lượng người dùng Bitcoin tăng, mạng bị chậm lại vì kích thước khối chỉ giới hạn 1 MB. Các nhà phát triển xác định phần chữ ký là nguyên nhân chính làm tăng kích thước giao dịch.
Cách giải quyết vấn đề của SegWit là gì?
Nhà phát triển Bitcoin – Dr. Pieter Wuille đã đề xuất tách chữ ký số (witness) ra khỏi dữ liệu giao dịch chính. Điều này giúp:
- Giảm dung lượng lưu trữ giao dịch.
- Tăng số lượng giao dịch có thể đưa vào một khối.
- Tăng tốc độ xử lý giao dịch.
Sau khi áp dụng SegWit, Bitcoin đã chuyển sang giới hạn mới là 4 triệu đơn vị trọng lượng (weight units – WU) cho mỗi khối thay vì giới hạn 1MB trước đây.
Điều này không có nghĩa kích thước khối tăng lên 4MB mà giới hạn được tính dựa trên trọng lượng dữ liệu – một cách đo khác với megabyte.
Ví dụ:
- Khối số 720399 (ngày 25/1/2022) có kích thước 1.558 MB nhưng trọng lượng là 3.993 triệu WU
- Khối số 720340 có kích thước 1.457 MB nhưng cũng nặng 3.993 triệu WU
Điều này cho thấy kích thước tính theo MB và trọng lượng dữ liệu có thể khác nhau, nhưng khối vẫn đạt giới hạn trọng lượng cho phép.
Tại sao SegWit quan trọng đối với mạng Bitcoin?
Giải quyết vấn đề giới hạn kích thước khối
Trước SegWit, mỗi khối Bitcoin chỉ chứa tối đa 1MB dữ liệu, gây ra tắc nghẽn và phí cao khi giao dịch nhiều. SegWit thay đổi bằng cách dùng “trọng lượng khối” thay vì tính theo MB. Giờ đây, mỗi khối có thể chứa đến 4 triệu đơn vị trọng lượng (WU), trong đó phần dữ liệu chữ ký chỉ tính 25% khố. Nhờ đó khối chứa được nhiều giao dịch hơn, giảm tải cho mạng, tăng tốc xử lý và giảm phí.
Giảm phí giao dịch
Nếu hỏi lợi ích lớn nhất của SegWit là gì? Câu trả lời chính là nó giúp giảm phí rõ rệt vì dữ liệu chữ ký bị tính phí nhẹ hơn so với dữ liệu chính. Ví dụ:
- Giao dịch từ ví đơn ký (singlesig) có thể giảm phí đến 53%.
- Giao dịch từ ví đa chữ ký (multisig) giảm đến 64%.
Phí thấp hơn cũng giúp người dùng gửi những khoản tiền nhỏ mà không lo bị tính phí giao dịch cao hơn giá trị tiền gửi (được gọi là “đầu ra bụi”).
Tăng hiệu quả khi ký giao dịch
SegWit giúp giảm độ phức tạp tính toán khi ký các giao dịch lớn, đặc biệt là với ví phần cứng xử lý nhiều UTXO cùng lúc. Trước đây, việc ký những giao dịch như vậy có thể mất nhiều thời gian hoặc thậm chí thất bại. Nhờ SegWit, thời gian xử lý ký giao dịch trở nên tuyến tính hơn, tăng hiệu suất và độ ổn định.
Tăng cường bảo mật cho ví đa chữ ký
SegWit ngăn chặn một lỗ hổng bảo mật gọi là “P2SH birthday attack” trong các ví đa chữ ký. Mặc dù lỗ hổng này rất khó khai thác và chưa từng xảy ra nhưng SegWit vẫn là hàng rào bảo vệ quan trọng, tăng độ an toàn hơn cho các ví này trong tương lai.
Dấu hiệu nhận biết ví Bitcoin có sử dụng SegWit là gì?
Bạn có thể dễ dàng nhận biết ví Bitcoin có dùng SegWit bằng cách kiểm tra địa chỉ gửi tiền của ví đó! Địa chỉ sử dụng SegWit thường bắt đầu bằng “bc1”, trong khi địa chỉ cũ trước SegWit thì bắt đầu bằng số “1” hoặc “3”.
Ví dụ địa chỉ dùng SegWit:
- bc1q34aq5drpuwy3wgl9lhup9892qp6svr8ldzyy7c
- bc1qeklep85ntjz4605drds6aww9u0qr46qzrv5xswd35uhjuj8ahfcqgf6hak
Ví dụ địa chỉ cũ không dùng SegWit:
- 12higDjoCCNXSA95xZMWUdPvXNmkAduhWv
- 342ftSRCvFHfCeFFBuz4xwbeqnDw6BGUey
Trước đây, có địa chỉ bắt đầu bằng “3” gọi là “nested SegWit” dùng để nhận Bitcoin từ người chưa nâng cấp SegWit. Nhưng nay, loại địa chỉ này ít dùng vì hầu hết người dùng đã gửi được Bitcoin đến địa chỉ SegWit chuẩn.
Câu hỏi thường gặp về “Segwit là gì?”
Giao dịch SegWit có an toàn không?
Rất an toàn. SegWit được phát triển để tăng cường bảo mật, đặc biệt cho các ví đa chữ ký.
Ví SegWit có nhận được Bitcoin từ ví thường không?
Có. Ví SegWit hoàn toàn tương thích với ví cũ, bạn vẫn có thể gửi/nhận bình thường giữa hai loại ví.
SegWit có bắt buộc không?
Không. Người dùng không bắt buộc phải sử dụng SegWit, nhưng được khuyến khích vì nó có nhiều lợi ích rõ rệt.
SegWit có liên quan gì đến Lightning Network không?
Có. Lightning Network cần SegWit để hoạt động đúng, vì SegWit giải quyết lỗi “transaction malleability” – nền tảng quan trọng để xây dựng các kênh thanh toán nhanh ngoài chuỗi.
Tôi có thể chuyển ví cũ sang ví SegWit không?
Được. Bạn có thể chuyển toàn bộ số dư sang ví mới dùng SegWit để hưởng lợi về phí và tốc độ giao dịch.
Giao dịch SegWit có cần thêm bước nào không?
Không. Cách gửi/nhận giống như ví thường, chỉ khác ở cách ví xử lý bên trong để tiết kiệm chi phí.
Có nhược điểm nào khi dùng SegWit không?
Hầu như không có. Tuy nhiên:
- Một số nền tảng cũ có thể chưa hỗ trợ hoàn toàn định dạng địa chỉ bc1
- Người dùng cần kiểm tra kỹ địa chỉ trước khi gửi
Tôi nên chọn địa chỉ SegWit dạng 3 hay bc1?
- bc1 (Bech32) là dạng hiện đại, tối ưu phí nhất
- 3 (P2SH) là dạng tương thích cao, dùng được trên nhiều ví và sàn hơn
Tùy nhu cầu, nhưng nếu ví và sàn bạn đang dùng hỗ trợ bc1, thì nên dùng dạng này.
SegWit trong tiền điện tử nghĩa là gì?
SegWit là từ ghép của “segregated” (tách biệt) và “witness” (chứng thực). Nó là một cải tiến trên blockchain Bitcoin giúp ngăn chặn việc thay đổi giao dịch, tăng tốc mạng lưới và giảm phí giao dịch.
Lợi ích của SegWit là gì?
Dù cộng đồng tiền điện tử vẫn tranh luận về việc SegWit tốt hay không, nhưng nó đã cải thiện bảo mật và giảm thời gian giao dịch, giúp blockchain, thợ đào và các nút mạng hoạt động hiệu quả hơn. SegWit cũng mở đường cho Taproot – một nâng cấp mới của Bitcoin giúp xác thực giao dịch nhanh hơn nữa.
Blockchain có hỗ trợ SegWit không?
SegWit là kỹ thuật có thể được áp dụng cho các blockchain gặp vấn đề tương tự Bitcoin trước đây. Một số blockchain đã áp dụng, trong khi những blockchain khác không cần hoặc chọn cách khác để cải thiện hiệu suất.
Kết luận
Tóm lại, SegWit là gì? Đây là là một bước tiến quan trọng giúp khắc phục nhiều hạn chế của mạng lưới Bitcoin như vấn đề biến đổi giao dịch và giới hạn kích thước khối. Segwit cũng là nền tảng để Bitcoin phát triển thêm các công nghệ mới như Taproot và Lightning Network. Vì vậy, SegWit được xem là một trong những nâng cấp thiết yếu góp phần nâng cao hiệu quả và bảo mật cho hệ sinh thái Bitcoin.
Nguồn: Investopedia, Unchained
