Trong mô hình PoS, việc tạo ra một chuỗi khối giả không tốn nhiều chi phí như trong Bitcoin (nơi bạn phải tốn điện để đào). Vì vậy, kẻ tấn công dễ dàng tạo ra một chuỗi PoS giả từ một điểm rất xa trong quá khứ và thuyết phục người mới rằng đó là chuỗi thật để lừa đảo.
Phòng tránh điều này, các mạng PoS đặt ra các checkpoint – nghĩa là tạo ra các mốc lịch sử mà tất cả mọi người đều chấp nhận là đúng và không thể thay đổi để ngăn không cho các chuỗi giả được tạo ra từ quá khứ xa. Nói cách khác: những khối trước mốc checkpoint sẽ mặc định là luôn đúng & không được kiểm tra lại.
Từ đây, những người ủng hộ PoS lập luận rằng: “Vấn đề tạo chuỗi khối PoS giả hay còn gọi là tấn công tầm xa từ lâu đã được giải quyết bằng cách dùng checkpoint.”
Phản biện của Anh Hugo Nguyen (nhà sáng lập Nunchuk):
Thật ra, “checkpoint” chỉ là một cách nói vòng vo và nó không thực sự giải quyết được vấn đề. Trong hệ thống phân tán (như blockchain và kể cả Bitcoin), không có gì là được “chốt hoàn toàn”. Mọi thứ đều mang tính xác suất, tức là chúng luôn có khả năng bị thay đổi, ngay cả những điểm nhỏ nhất.
Dùng checkpoint để giải quyết các vấn đề đồng thuận phức tạp và rắc rối chẳng khác nào nói rằng: “Chúng ta không thể đồng thuận trên chuỗi chính, nên ta chuyển sang một thứ khác mà bằng cách nào đó nó đã được đồng thuận rồi”. Đó là vòng lặp logic – tự tạo ra điểm chung rồi dùng nó làm lý do để buộc cả hệ thống phải tin tưởng.
Thêm nữa, trong PoS, khi bạn stake (khoá coin để tham gia xác thực), bạn thường phải khoá tiền vào một hệ thống trung gian. Lúc này, bạn trao quyền kiểm soát tài sản vào bên thứ ba. Các nhà thiết kế PoS đã cố gắng khắc phục điều này bằng cách tách khóa rút tiền ra khỏi khóa xác thực – nhưng đó chỉ là một giải pháp chắp vá. Bởi tiền của bạn vẫn có thể bị mất sạch nếu có sự cố, và bạn không thể ngăn được điều đó. Trong khi đó, với hệ thống Bitcoin (PoW), thợ đào luôn kiểm soát máy móc và có thể thay đổi hướng hoạt động bất cứ lúc nào.
Lỗ hổng của PoS vẫn luôn tiềm ẩn
Một vấn đề nữa là hệ thống PoS không có yếu tố thời gian rõ ràng. Nó có thể trông “an toàn” ở thời điểm hiện tại, nhưng nếu nhìn xa hơn – qua nhiều năm, hoặc khi xảy ra khủng hoảng – thì lỗ hổng sẽ lộ ra.
Thực tế, đã có nhiều hệ thống PoS gặp sự cố. Ví dụ như Solana bị tạm dừng nhiều lần trong một năm, Avalanche thì gặp lỗi đồng thuận. Một số hệ thống từng rất nổi cũng đã “chết yểu”. Nhưng quan trọng hơn, nhiều dự án PoS chỉ giả vờ là phi tập trung – nghĩa là vẫn có một nhóm người đứng sau điều khiển. Nên ngay cả khi có lỗi, họ cũng có thể che giấu dễ dàng, và người dùng sẽ không biết được nếu bạn chưa từng vận hành một node đầy đủ của PoS hay từng xem mã nguồn của nó.
Nhìn rộng ra, phần lớn hệ thống tài chính trong 50 năm qua thực chất cũng hoạt động theo kiểu PoS. Và những hệ thống đó thất bại (hoặc sắp thất bại) là minh chứng rõ ràng rằng: PoS không thực sự hiệu quả & bền vững như lý thuyết.
Xem thêm:
Có nên tin vào độ an toàn của PoS, đặc biệt là “Checkpoint”?
Bạn đang muốn mua Bitcoin – hệ thống Proof-of-Work an toàn nhất thế giới?
Ghé ngay BitcoinVN – dịch vụ sàn giao dịch Bitcoin uy tín và lâu đời nhất tại Việt Nam.
