IPO là một khái niệm quen thuộc trong thế giới tài chính và kinh doanh, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về chúng. Trong bài viết này, hãy cùng BitcoinVN News tìm hiểu về IPO là gì và các ưu nhược điểm của chúng trong việc phát triển và mở rộng các doanh nghiệp tiền điện tử.
IPO là gì?
IPO là quá trình một công ty tiền điện tử bán một phần cổ phần của mình cho công chúng để huy động vốn. Khi một công ty tiền điện tử thực hiện IPO, họ sẽ niêm yết cổ phiếu/token của mình trên sàn giao dịch chứng khoán hoặc sàn giao dịch tiền điện tử.
Để tiến hành IPO, một công ty tiền điện tử cần hợp tác với các nhà tài trợ hoặc ngân hàng đầu tư để phát hành đồng tiền của họ cho công chúng. Sau IPO, tài sản tiền điện tử của công ty được giao dịch trên sàn giao dịch tiền điện tử, từ đó giúp nâng cao uy tín của công ty. Sau khi được niêm yết, giá trị của đồng tiền được xác định bởi cung và cầu trên sàn giao dịch.
Công ty Đông Ấn Hà Lan (Dutch East India Company) được ghi nhận là công ty đầu tiên IPO trên thế giới. Kể từ đó, các công ty lớn đã tiếp nối nhau bán ra đồng tiền của mình cho công chúng thông qua các IPO.
Ưu – nhược điểm của IPO là gì?
Ưu điểm
- Huy động vốn nhanh: IPO cho phép công ty tiền điện tử thu thập vốn từ công chúng, tăng khả năng phát triển và mở rộng quy mô kinh doanh.
- Tăng cường tiếp cận và uy tín: Việc một công ty niêm yết tiền điện tử công khai sẽ tạo điều kiện cho công ty tiền điện tử tăng khả năng tiếp cận và tạo dựng uy tín trong cộng đồng. Đây là bước quan trọng giúp công ty thu hút khách hàng mới và tạo điều kiện thuận lợi cho các thỏa thuận vay tín dụng.
- Tăng tính thanh khoản: IPO công khai giúp tăng cường thanh khoản của đồng coin, giúp người nắm giữ dễ dàng mua bán, tạo ra giá trị cho cổ đông hiện tại và thu hút nhà đầu tư mới.
- Dễ dàng huy động vốn bổ sung: Sau IPO, công ty có thể dễ dàng huy động vốn bổ sung thông qua các đợt phát hành thứ cấp.
- Tăng giá trị đồng tiền điện tử theo giá trị công ty: Về lâu dài, khi giá trị công ty tăng lên, giá của đồng tiền điện tử cũng sẽ tăng theo, mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư.
Nhược điểm của IPO là gì?
- Tốn kém: Quá trình IPO đòi hỏi nhiều chi phí cho bên thứ ba để làm thủ tục. Bên cạnh đó, quá trình IPO cũng dễ tốn nhiều phí phát sinh.
- Rủi ro bảo mật thông tin: Muốn tiến hành IPO, các công ty phải công khai thông tin tài chính và chiến lược để tăng uy tín và cải thiện điều kiện vay vốn. Nếu chính sách bảo mật thông tin của bên thứ ba không tốt, nguy cơ rò rỉ dữ liệu của công ty là rất cao. Điều này sẽ vô tình dẫn lối cho đối thủ cạnh tranh lợi dụng để giành thị phần.
- Biến động giá: Giá tiền điện tử trên sàn giao dịch có thể biến động mạnh suốt cả năm, gây mất tập trung cho ban quản trị, đặc biệt nếu hệ thống thưởng của họ phụ thuộc vào giá cổ phiếu. Điều này có thể dẫn đến chiến lược tập trung vào đẩy giá đồng tiền điện tử lên cao thay vì phát triển doanh nghiệp.
- Nhiều hệ lụy đáng tiếc: Chiến lược đẩy giá đồng tiền điện tử có thể gây hậu quả lâu dài, ví dụ như công ty sử dụng tiền dự trữ để mua lại đồng tiền điện tử từ công chúng, khiến họ thiếu nguồn lực cho cạnh tranh, phát triển sản phẩm mới hoặc thâm nhập thị trường mới.
- Nhà đầu tư: Nhà đầu tư thường mua cổ phiếu để tham gia quản trị công ty tiền điện tử. Sự tham gia này thường gây ra sự bất ổn định cho công ty do nhà đầu tư nắm giữ lượng lớn cổ phiếu và theo đuổi mục tiêu riêng, không nhất thiết có lợi cho công ty trong dài hạn.
Quy trình tiến hành IPO diễn ra như thế nào?
Sau khi nắm rõ IPO là gì, ưu nhược điểm, chúng ra sẽ cùng nhau khám phá quy trình 7 bước để tiến hành IPO theo sơ đồ sau:
Các công ty hoạt động trong lĩnh vực tiền điện tử thường huy động vốn bằng cách bán token (mã thông báo kỹ thuật số) cho công chúng, gọi là ICO – cách làm này giống như việc các công ty truyền thống phát hành cổ phiếu ra công chúng qua IPO.
- Trong ICO, phần “cổ phần” của công ty được thể hiện dưới dạng token và lưu trữ trên blockchain – một hệ thống ghi chép dữ liệu an toàn và minh bạch.
- Nếu muốn niêm yết lên sàn (IPO), công ty cần hợp tác với các chuyên gia như nhà bảo lãnh, luật sư và kế toán để chuẩn bị hồ sơ và nộp cho cơ quan quản lý thị trường, ví dụ như SEC ở Mỹ.
Sau khi được chấp thuận, công ty phải tuân thủ các quy định của cả cơ quan quản lý và sàn giao dịch trước khi cổ phiếu của họ chính thức được mua bán công khai trên thị trường.
Cách đăng ký và tiến hành IPO
Trước khi một công ty phát hành token (hay cổ phiếu) ra công chúng, họ phải nộp một biểu mẫu đăng ký. Biểu mẫu này giúp đảm bảo rằng nhà đầu tư có đầy đủ thông tin chính xác và đáng tin cậy về loại tài sản họ sắp đầu tư vào. Sau đó, cơ quan quản lý như SEC sẽ xem xét kỹ lưỡng để chắc chắn mọi thông tin quan trọng đều được công khai đúng cách.
Khi chuẩn bị IPO (phát hành lần đầu), công ty sẽ tổ chức một “roadshow” – một chuyến đi quảng bá để giới thiệu dự án với nhà đầu tư nhằm thu hút sự quan tâm của họ và đo lường nhu cầu thị trường. Vào ngày IPO, token sẽ được chính thức phát hành. Một phần trong số đó sẽ được phân bổ trước cho các nhà bảo lãnh.
Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng mua được token trong đợt IPO vì số lượng thường có giới hạn mà lại rất nhiều người muốn mua. Thường thì chỉ những nhà đầu tư có tài sản lớn hoặc đủ điều kiện theo yêu cầu của công ty môi giới mới được tham gia.
Ngoài ra, những người mua token trong IPO phải tuân thủ một số quy định, như là “khóa” token lại trong một thời gian nhất định, chưa được bán liền.
Giá token trong IPO thường được đặt thấp hơn giá thị trường một chút (gọi là giá chiết khấu) để thu hút người mua. Nhưng sau khi IPO xong, giá token có thể biến động mạnh vì có nhiều người chưa mua được lúc đầu sẽ nhảy vào mua, trong khi những người có token bị “khóa” thì chưa được bán ra ngay.
Reverse IPO là gì?
IPO ngược (hay còn gọi là “reverse IPO”) là một cách mà các công ty tiền điện tử tư nhân có thể dùng để đưa tài sản mã hóa của mình ra công chúng lần đầu. Thay vì tự mình thực hiện quá trình IPO truyền thống vốn mất nhiều thời gian, họ sẽ sáp nhập với một công ty đại chúng (tức là đã niêm yết trên sàn) nhưng hiện tại không còn hoạt động.
Các công ty đại chúng “ngủ đông” này thường được tạo ra sẵn để chờ những công ty tư nhân muốn lên sàn sử dụng. Nhờ vậy, quá trình IPO ngược chỉ mất vài tuần đến vài tháng, nhanh hơn nhiều so với IPO truyền thống có thể kéo dài tới cả năm.
Khi thực hiện IPO ngược, công ty tiền điện tử sẽ trở thành công ty đại chúng mà không cần thuê ngân hàng đầu tư, nhà bảo lãnh hay phải huy động vốn. Nói đơn giản là họ “đi đường tắt” để lên sàn.
Dù đi theo cách này, công ty vẫn có những lợi ích giống như khi lên sàn theo kiểu truyền thống – ví dụ như tài sản dễ mua bán hơn (tăng tính thanh khoản). Ngoài ra, trong thời điểm thị trường không ổn định, IPO ngược thường ít bị ảnh hưởng hơn so với IPO thông thường, vì nó không phụ thuộc nhiều vào việc nhà đầu tư có muốn mua token hay không.
Các lựa chọn thay thế cho IPO
Không phải tất cả các công ty đều cần phải được giao dịch công khai, một số doanh nghiệp lớn nhất thế giới vẫn là tư nhân và dường như không có kế hoạch lên sàn. Tương tự như vậy, không phải tất cả các công ty đều phải lên sàn thông qua IPO, vì còn có các lựa chọn thay thế khác.
Niêm yết trực tiếp (DPO)
Một cách khác để đưa tài sản ra công chúng ngoài IPO là chào bán công khai trực tiếp (DPO), còn gọi là niêm yết trực tiếp. Với cách này, công ty sẽ tự bán chứng khoán (hoặc token) trực tiếp cho người dân để huy động vốn, không cần thông qua các nhà bảo lãnh hay trung gian như trong IPO.
Công ty vẫn có thể thuê ngân hàng đầu tư để tư vấn tài chính, nhưng nhờ bỏ qua các bước trung gian, chi phí để lên sàn sẽ rẻ hơn. Đồng thời, DPO cũng giúp giữ nguyên giá trị tài sản của những người đang nắm giữ coin – không bị “pha loãng” như khi phát hành thêm cổ phần mới trong IPO.
Mua lại SPAC
SPAC là những công ty “rỗng”, tức là không có hoạt động kinh doanh thực tế, được lập ra chỉ với mục đích mua lại một công ty tư nhân, giúp công ty đó trở thành công ty đại chúng (niêm yết trên sàn chứng khoán).
SPAC huy động tiền thông qua IPO theo cách thông thường. Sau đó giữ số tiền này để đầu tư tạm thời, chờ đến khi tìm được công ty phù hợp để mua lại.
Thường thì những người lập ra SPAC là các chuyên gia trong một lĩnh vực cụ thể. Ví dụ, nếu là chuyên gia trong ngành tiền điện tử, họ có thể tạo một SPAC rồi lên sàn để sau đó dùng SPAC đó mua lại một công ty tư nhân đang hoạt động trong ngành crypto.
Điều thú vị là khi SPAC thực hiện IPO, họ thường không tiết lộ cụ thể công ty nào sẽ được mua lại. Điều này giúp họ tránh phải đưa quá nhiều thông tin chi tiết vào hồ sơ pháp lý (như mẫu S-1).
Kết luận
Trong bài viết này, chúng ta đã đi qua khái niệm IPO là gì và hiểu rõ hơn về ưu – nhược điểm của chúng. IPO không chỉ là cách để công ty kêu gọi vốn đầu tư mà còn là một cơ hội để mở rộng và phát triển quy mô hoạt động. Tuy nhiên, việc thực hiện IPO cũng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đảm bảo tính minh bạch trong thông tin tài chính.
Nguồn: Cointelegraph
