Trong vài năm qua, Nic Carter đã tự khẳng định mình là một trong những cây bút viết nhiều nhất về chủ đề Bitcoin trong bối cảnh xã hội và lịch sử. Bạn có thể tìm thấy một kho lưu trữ đầy đủ các bài viết trong quá khứ của ông tại đây.
Mười hai năm trước vào ngày Halloween năm 2008, chính xác là 491 năm sau khi Martin Luther đóng luận điểm của mình trước cửa nhà thờ lâu đài Wittenberg, ý tưởng về Bitcoin đã ra đời. Nói một cách chính xác là nó đã được khai sinh ở đây. Bản thân mạng không tồn tại một cách thực sự hiện hữu cho đến tháng 1 năm sau đó. Block 1, Block ‘thật’ đầu tiên, được khai thác vào ngày thứ chín và người tiên phong đi đầu về tiền điện tử Hal Finney đã nhận được giao dịch đầu tiên vào ngày mười cùng tháng.
Tất nhiên, ý tưởng về tiền điện tử số đã tồn tại trước đây, cũng như các kiểu tiền khác dựa vào việc tính toán. Nhưng lúc đó nó đã không được tính cụ thể dựa trên đồng Đô la Mỹ ( đã từng có nhiều ý tưởng về tiền điện tử ban đầu dựa vào việc duy trì tỷ giá bằng đô la), và chạy trên mạng P2P, cùng sử dụng một ledger được chia sẻ để đào những đồng tiền ảo đầu tiên thông qua “Proof of work” hay gọi là bằng chứng công việc. Và Satoshi là người có đặc quyền được đặt tên cho đồng tiền ảo này. Giống với việc khi bạn tạo ra một cái gì mới, cho dù đó là nhân vật hư cấu hay một quốc gia, bạn phải đặt tên cho nó. Trong một số trường hợp, chỉ đơn thuần là khi bạn khám phá ra cái gì mới thì bạn cũng có quyền đặt tên cho chúng. Rõ ràng là các nhà phát minh có thể đặt tên cho các phát minh của họ.
Điều này rất quan trọng vì vào ngày 31 tháng 10 năm 2008, lần đầu tiên các đặc điểm cốt lõi của Bitcoin được phác thảo và ghép với cái tên này. Điều này cụ thể hóa hơn về một hệ thống được gọi là Bitcoin. Nó không chỉ đơn giản là một cái tên chung chung được gán cho việc phát triển tiền điện tử thành công lần đầu tiên. Mà nó còn là cái tên mà Satoshi đã đặt cho một hệ thống có lịch trình tiền tệ được xác định trước với chỉ 21 triệu đơn vị, dựa trên bằng chứng công việc (Proof of work)…. Các hệ thống tiền điện tử khác cũng đang tồn tại và sẽ còn tồn tại, nhưng Bitcoin là duy nhất và đặc biệt nhất với tính thuyết phục cao. Nó không chỉ như một cách chuyển các giá trị vào một phương tiện công nghệ, mà nó còn như một tuyên ngôn mới đối đầu với toàn bộ hệ thống tiền tệ lúc bấy giờ.
Bitcoin thường khiến mọi người nhầm lẫn. Đó có lẽ là một trong những hiện tượng bị hiểu lầm nhiều nhất trong thập kỷ qua. Nếu bạn thiếu kiến thức về bối cảnh, tư tưởng và đầy đủ về llịch sử của nó, bạn rất có thể coi đó như một sự lãng phí hoàn toàn về năng lượng sử dụng máy tính một cách không cần thiết. Điều này là mặc định. Hầu hết mọi người ở phương Tây hiếm khi nghĩ đến chính sách tiền tệ hoặc ngân hàng – tại sao họ phải làm vậy? Đồng tiền của họ mất giá với tốc độ chậm, mà hầu như không thể nhận thấy. Các thỏa thuận ngân hàng của họ hoạt động khá tốt và họ không nhận thấy mình bị đóng băng khỏi hệ thống tài chính quá thường xuyên.
Tất nhiên, đây không phải là thực tế đối với phần lớn dân số thế giới, những người phải chịu đựng chế độ lạm phát tồi tệ hoặc hệ thống ngân hàng bị chính trị hóa và không đáng tin cậy. Nhưng quan điểm của giới tinh hoa Hoa Kỳ được thể hiện quá nhiều trong các diễn ngôn, vì vậy báo chí tràn ngập những đánh giá nhầm lẫn về kế hoạch tiền tệ vô dụng này một cách có chủ đích. Bản thân việc hiểu mục đích của Bitcoin đã không phải dễ. Nếu bạn không hiểu, có lẽ nó không dành cho bạn.
Ngay cả với người chơi Bitcoin, bản chất thực sự của Bitcoin cũng khó được xác định. Đó là một mạng lưới thanh toán và giải quyết nhanh chóng, khiến mọi người tin rằng nó sẽ phù hợp với các hình thức thanh toán theo kiểu tiền mặt nhỏ lẻ trên internet hoặc thậm chí tại các điểm bán hàng truyền thống. Đây là một cơ sở có tính khả dụng cao, được nhân rộng và nhất quán, khiến nhiều người hình dung nó như một công cụ để lưu trữ dữ liệu tùy ý. Nó có tính sáng tạo cao và dựa trên những khám phá và cải tiến mới trong khoa học máy tính, mật mã và mạng P2P. Những sự đối lập này là cốt lõi đối với bản chất của Bitcoin. Một thứ gì đó không được biết đến, không có ai nói được, và xuất hiện nhiều điều trong tâm trí người dùng. Đó là một lăng kính lấp lánh, phản xạ ý kiến của những người quan sát, đưa ra những cái nhìn hoàn toàn khác nhau dựa trên quan điểm của họ.
Một chân trời mới vô tận
Gần đây, nhà sử học về tiền tệ vĩ đại George Selgin đã chỉ ra rằng Bitcoin khó có thể sớm thay thế đồng đô la, bởi vì các hiệu ứng mạng lưới tiền tệ là cực kỳ mạnh mẽ và lâu đời. Và tôi hoàn toàn đồng ý. Sự khác biệt ở đây chỉ là những chân trời khác nhau. Tôi sẵn sàng kiên nhẫn. Tôi tin rằng các nhà đầu tư Bitcoin đều có điểm chung này. Họ nhận ra rằng họ đang thực hiện một nhiệm vụ gần như là vô vọng. Việc tạo ra một phương tiện có tính toàn cầu, trung lập, phi chính trị và mang giá trị tiêu chuẩn sẽ không xảy ra trong một sớm một chiều. Chúng ta thậm chí còn chưa bắt đầu các dự án. Chúng ta chỉ mới được 12 năm tuổi và đã đạt được một số bước tiến lớn. Vì vậy chúng ta sẽ tiếp tục thúc đẩy nó.
Cái gì là thước đo của một xã hội lành mạnh? Có thể cho rằng, việc những người khởi xướng dự án sẵn sàng đối diện với sự thật là khi những dự án đó hoàn thành, họ sẽ không bao giờ sống được để nhìn thấy nó. Bất cứ thứ gì đáng xây dựng đều cần có thời gian để xây dựng. Các tổ chức lâu dài đều không phải dễ dàng mà có.
Sự việc ở nhà thờ không phải là viên đá đầu tiên tạo ra điều này, cũng không phải Bitcoin hay những dãy Block. Đó chỉ là sự hiện hữu vật lý cho một ý tưởng kì diệu: sự tồn tại của một cái gì đó vĩ đại hơn! Sự vĩ đại của nó khiến bạn cảm thấy mình nhỏ bé, và nhắc nhở bạn về vị trí của mình trong vũ trụ. Chúng ta, những người hiện đại, những người đang nhẹ nhàng bay qua các thiên đường với giá bằng một phần mười mức lương lao động một ngày, vẫn thấy những thánh đường thật uy nghiêm và cao siêu. Hãy tưởng tượng một nông dân thời Trung cổ sẽ cảm thấy thế nào trong sự mát mẻ âm u nơi đại sảnh thánh đường. Những ngọn tháp sừng sững phía trên anh ta sẽ là toà nhà cao nhất mà anh được thấy trong đời. Ánh sáng mặt trời hắt qua lăng kính màu, để lộ ra một mảng màu mà anh ta sẽ không bao giờ chứng kiến ở bất kỳ nơi nào khác. Tất cả chúng, được xây dựng một cách cẩn thận không phải vì sự phù phiếm hay thương mại, mà vì vinh quang của Đức Chúa Trời, qua nhiều thế hệ. Những người cha, con trai và cháu trai , tất cả các thế hệ khác nhau cùng vất vả xây nên một công trình.
Những năm đại học của tôi dành để nghiên cứu triết học ở St. Andrews, một thị trấn nhỏ bên bờ biển phía đông Scotland. St Andrews là địa điểm của một nhà thờ được xây dựng để lưu giữ các di tích của Andrew the Apostle, vị thánh bảo trợ của Scotland. Cây thánh giá Saltire màu trắng chéo trên nền xanh lam, hình chữ thập được nhìn thấy trên lá cờ Scotland, tượng trưng cho cây thánh giá mà vị thánh đã bị đóng đinh trên đó. Trong một trăm năm mươi tám năm, bắt đầu từ năm 1160, hàng nghìn thợ xây dựng, người lao động và người dân thị trấn đã làm việc với các công cụ cầm tay thô sơ để xây dựng nhà thờ thích hợp cho những thánh tích này. Chỉ một phần rất nhỏ trong số những người đã đổ toàn bộ tâm sức của cuộc đời mình vào toà nhà tráng lệ này còn sống để thấy nó hoàn thành. Đối với những người còn lại, họ chỉ cần biết mình đã đóng góp công sức vào một dự án để đời, thế là đủ. Họ hạnh phúc khi tuân theo một tầm nhìn xa hơn chính họ, vượt lên trên tất cả những lo lắng tầm thường của họ. Đây là đỉnh cao của văn hóa, của sắc đẹp và công nghệ vào thời điểm đó. Người ta còn có thể hy vọng vào điều gì hơn để sống?
Ngày nay bạn gần như không thể đặt chân đến một nhà thờ cổ kính hàng nghìn năm tuổi mà không trầm trồ suy ngẫm về nỗ lực tuyệt vời của những người đã đặt từng viên đá và từng ô kính màu cuối cùng vào trong đó. Đó là sự hiện thân của những tác phẩm nghệ thuật vĩ đại được đặt chìm trong những phiến đá cổ xưa.
Bài phê bình của Satoshi
Martin Luther đã có chín mươi lăm bài phê bình, còn Satoshi chỉ có một. Động cơ của Satoshi nhắm vào tính chất tập trung của ngân hàng, của tín dụng, và cơ sở của tiền tệ. Vấn đề cơ bản của tiền tệ thông thường là sự tin tưởng cần thiết để nó hoạt động được.
“Ngân hàng trung ương cần phải được tin cậy để không phá giá tiền tệ, nhưng lịch sử của các loại tiền tệ (fiat) đầy rẫy những vi phạm về sự tin tưởng đó. Các ngân hàng phải được tin cậy để giữ tiền của chúng ta và chuyển tiền điện tử, nhưng họ lại cho vay lại trong làn sóng bong bóng tín dụng mà chỉ có một phần nhỏ dự trữ. Chúng ta phải tin tưởng họ về quyền riêng tư của mình, tin tưởng họ không để những kẻ trộm danh tính rút cạn tài khoản của chúng ta.”
Martin Luther đã tìm cách để cải tổ Giáo hội, để đưa Giáo hội trở lại trạng thái chân thật hơn trước đây. Ngoài việc giới thiệu cho chúng ta một phiếu tự đánh giá và lần đầu triển khai của một hệ thống, chứ Satoshi không phải là người đi đầu. Sách trắng về Bitcoin có lẽ là một trong những tài liệu dày đặc nhất về mặt ngữ nghĩa trong lịch sử. Không một từ nào bị lãng phí. Satoshi nổi tiếng kín đáo trên các bài đăng trên diễn đàn, ông chỉ chú ý đến các mục tiêu kinh tế và chính trị của hệ thống. Những chỗ trống còn lại là dành cho chúng ta tự điền vào. Và chúng ta đã làm điều đó một cách thích thú. Thông qua cơ chế công nghệ mới các nhà khai thác Bitcoin đã tìm cách khôi phục lại sự sắp xếp tiền tệ trong quá khứ. Bitcoin là công nghệ mới được thiết kế để theo đuổi những ý tưởng có phần điên rồ. Nó đưa chúng ta trở lại thời kỷ tiền xu những năm 1880 đến năm 1914 khi trật tự quốc tế phần lớn được sắp xếp dựa trên vàng và thương mại tự do phát triển mạnh mẽ. Trong tâm trí của những người chơi bitcoin, chúng ta đang ở một bước ngoặt lớn trong lịch sử. Với một chút may mắn, các nhà sử học trong tương lai sẽ nói về chủ nghĩa Bitcoin đã đảo ngược lại những mất mát tổn thất mà chúng ta đã phải chịu đựng trong suốt những năm của thời kỳ tiền giấy từ 1971 – 2020. Tôi gọi đây là thời kỳ giao nhau giữa 2 thời đại, vì tiền giấy chỉ mang tính tiêu chuẩn nhất thời chứ không phải là mặc định. Bằng cách này, Bitcoin có thể được coi là đang mang sứ mệnh phục hận , đòi lại những gì đã mất trong quá khứ, những khoản thời gian, những ý tưởng bị bác bỏ.
Những người chỉ trích Bitcoin này không nắm bắt được tính ưu việt của nó so với các công nghệ tiền tệ cổ điển, vốn sẽ làm cho hệ thống Bitcoin trung tâm trở nên mạnh mẽ hơn. Nó dễ kiểm toán hơn, nghĩa là người dùng của họ có thể chịu trách nhiệm về các ngân hàng và tổ chức nhận tiền gửi. Nó lại rẻ hơn để xác minh, chỉ yêu cầu phần cứng máy tính cơ bản. Điều này sẽ toàn cầu hóa và dân chủ hóa hệ thống tiền tệ. Bất kỳ ai cũng có thể tham gia, không chỉ một tổ chức lớn với các nguồn lực lớn nhằm bảo vệ số lượng lớn vàng của họ.
Nó không tầm thường như việc phân bố tài sản bằng vàng. Điều này có nghĩa là người dùng có quyền lựa chọn tự do giữa quyền tự quản lý và quyền tiếp cận trung gian. Trong trường hợp xấu nhất, sự tùy chọn mang tính vĩnh viễn này sẽ giúp tai có thể nắm quyền sở hữu vật chất cuối cùng đối với tài sản của mình – là một tính năng cực kỳ mạnh mẽ, làm nghiêng cán cân quyền lực về phía cá nhân người sở hữu, tránh xa Nhà nước hoặc các nhà tài phiệt doanh nghiệp. Đã đến lúc con lắc quay ngược lại.
Ngay cả khi các nhà cung cấp dịch vụ được tham gia, sự cạnh tranh giành người gửi tiền là rất khốc liệt. Việc đóng tài khoản của bạn tại ngân hàng bitcoin cũng đơn giản như rút tiền của bạn và gửi chúng vào một ngân hàng khác. Và nó có thể lập trình được. Các điều kiện phức tạp có thể được mã hóa trực tiếp vào các giao dịch. Đây là không gian thiết kế mà chúng ta hầu như chưa bắt đầu khám phá. Mối quan tâm trước mắt là tính toàn vẹn của mạng, đó là lý do tại sao việc nâng cấp trên toàn hệ thống đòi hỏi sự kiểm tra cẩn thận như vậy. Không có dự án mã nguồn mở nào trên thế giới chứng kiến nhiều sự giám sát như Bitcoin. Tóm lại thì đó là một khoản tiền thưởng cho việc tìm lỗi trị giá 250 tỷ đô la. Vì vậy, chúng ta di chuyển chậm, nhưng là có chủ ý.
Đôi lúc mọi người hỏi tôi rằng Bitcoin có ý nghĩa như thế nào đối với tôi và đây là nỗ lực tốt nhất của tôi để tìm ra câu trả lời. Những người bán bitcoin tha thiết tin tưởng vào một thế giới tiền tệ tốt hơn và không ngại dần hiện thực hóa nó. Cũng giống với những người thợ xây và người lao động đang làm việc trên một thánh đường tiền tệ mà họ có thể không bao giờ thấy nó thành hiện thực. Nhưng điều này là ok. Chỉ cần chúng ta tin vào một tầm nhìn lớn và táo bạo, tin rằng vẫn còn vẻ đẹp trên đời và vẫn còn những điều tuyệt vời đáng để phấn đấu, chúng ta sẽ thành công và truyền cảm hứng cho đời sau.
Giờ đây tôi không thể tưởng tượng ra bất cứ điều gì khác mà tôi muốn làm. Tôi không thể hạnh phúc hơn khi cống hiến sự nghiệp và năng lượng của mình cho tầm nhìn do Satoshi đặt ra cách đây 12 năm.Triết lý của Satoshi là đúng, và nó liên tục được củng cố, khi các cơ quan quản lý tiền tệ được thành lập ngày càng thất thường và thất thường hơn. Việc hình thành một hệ thống tiền tệ ổn định dựa trên Bitcoin là hoàn toàn không đảm bảo được, nhưng nó đang dần trở nên hợp lý hơn sau mỗi ngày. Tôi không biết liệu mình sẽ được thấy dự án này hoàn thành hay thậm chí là nó sẽ hoạt động lâu dài. Nhưng điều đó không làm phiền tôi. Tôi đang tập trung vào việc đặt viên gạch tiếp theo để xây dựng cho đế chế này.
Nick Carter
Ngày 31 tháng 10 năm 2020
